Koleje wąskotorowe na ziemiach polskich których budowę rozpoczęto w okresie I wojny światowej
1 (34). Sompolińska Kolej Dojazdowa
województwo:
wielkopolskie, kujawsko - pomorskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1914
szerokość toru:
600 mm przebudowana w roku 1922 na 750 mm
największa łączna długość:
148 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
131 km
zasadnicze odcinki:
Dobre Kujawskie - Sompolno
Sompolno - Przystronie - Koło Wąskotorowe - Dąbie Kolskie
Sompolno - Ślesin - Jabłonka Słupecka
Anastazewo - Jabłonka Słupecka - Gosławice
normalnotorowe stacje styczne:
Koło
obecny status linii:
➗ rok 1993 - zawieszenie ruchu pasażerskiego na dwóch ostatnich czynnych fragmentach sieci: Koło Wąskotorowe - Sompolno i Przystronie - Boniewo
➗ rok 2001 - zakończenie przewozów towarowych
❌ rok 2013 (mniej więcej) - ostateczny demontaż linii
uwagi:
W roku 1959 Krośniewicka KD weszła w skład Kujawskich KD, utworzonych razem z Sompolińską KD i Wrzesińsko - Gnieźnieńską KW. Powstała w ten sposób najdłuższa sieć kolei wąskotorowych w Polsce o długości 615 km funkcjonująca na terenie trzech województw: wielkopolskiego, łódzkiego i kujawsko - pomorskiego.
W latach 80-tych powiększanie się wyrobisk KWB Konin spowodowało likwidację odcinka linii Biskupie Koniński - Jabłonka Słupecka. Kopalnia wybudowała w zamian nową linię ze Złotkowa przez Sławoszewek do Biskupia.
2 (35). Kaliska Kolej Dojazdowa
województwo:
wielkopolskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1914
szerokość toru:
750 mm
największa łączna długość:
72 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
56 km
zasadnicze odcinki:
Kalisz Wąskotorowy - Żelazków - Zbiersk - Turek
Opatówek Wąskotorowy - Żelazków
normalnotorowe stacje styczne:
Opatówek
obecny status linii:
➗ rok 1991 - zawieszenie rozkładowych przewozów pasażerskich na zasadniczym szlaku Kalisz Wąskotorowy - Zbiersk - Turek
❌ rok 1994 - likwidacja odcinka do Kalisza Wąskotorowego
➗ rok 2006 - ostateczne zakończenie przewozów towarowych
✅ rok 2014 - reaktywacja pasażerskiego ruchu turystycznego na odcinku Zbiersk - Petryki
uwagi:
Na początku lat 60-tych linia w okolicach Turku została przedłużona do nowo powstającej elektrowni "Adamów".
Obecnie kolejka prowadzi ruch turystyczny na odcinku Zbiersk - Złotniki Wielkie. Trwają prace nad przywróceniem ruchu w kierunku Opatówka Wąskotorowego.
3 (36). Rogowska Kolej Dojazdowa
województwo:
łódzkie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1915
szerokość toru:
600 mm przebudowana w 1954 roku na 750 mm
największa łączna długość:
68 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
49 km
zasadnicze odcinki:
Rogów Wąskotorowy - Głuchów - Rawa Mazowiecka - Biała Rawska
normalnotorowe stacje styczne:
Rogów
obecny status linii:
➗ rok 2001 - zakończenie przewozów pasażerskich i towarowych pod zarządem PKP
✅ rok 2003 - reaktywacja pasażerskiego ruchu turystycznego na różnych odcinkach w zależności od aktualnego stanu przejezdności linii
uwagi:
W roku 1996 kolejka została wpisana do rejestru zabytków.
Od roku 2002 kolejką administruje Fundacja Polskich Kolei Wąskotorowych.
Całość torowiska kolejki jak dotąd istnieje, ale jest ono w dużej części nieprzejezdne.
Obecnie regularny ruch pasażerski prowadzony jest na odcinku Rogów Wąskotorowy - Jeżów (7 km).
4 (37). Jędrzejowska Kolej Dojazdowa
(inna nazwa - Świętokrzyska Kolej Dojazdowa)
województwo:
świętokrzyskie, małopolskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1915
szerokość toru:
600 mm przebudowana w latach 1950 - 1951 roku na 750 mm
największa łączna długość:
359 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
341 km
zasadnicze odcinki:
Jędrzejów Wąskotorowy - Umianowice - Chmielnik Buski - Bogoria - Szczucin k. Tarnowa Wąskotorowy
Bogoria - Koprzywnica
Umianowice - Pińczów - Wiślica - Cudzynowice
Charsznica Wąskotorowa - Miechów Waskotorowy - Cudzynowice
Cudzynowice - Kazimierza Wielka - Proszowice - Kocmyrzów Waskotorowy
normalnotorowe stacje styczne:
Jędrzejów, Charsznica, Stawiany Pińczowskie, Kocmyrzów, Szczucin k. Tarnowa
obecny status linii:
➗ rok 1987 - zakończenie przewozów pasażerskich pod zarządem PKP
➗ rok 1993 - zakończenie przewozów towarowych
❌ rok 1993 - początek likwidacji południowych fragmentów sieci (odcinki Cudzynowice - Charsznica Wąskotorowa i Cudzynowice - Kocmyrzów Waskotorowy)
✅ rok 1995 - reaktywacja pasażerskiego ruchu turystycznego na odcinku Jędrzejów Wąskotorowy - Umianowice - Pińczów - Wiślica
❌ rok 2010 - likwidacja części linii na wschód od Chmielnika
➗ rok 2019 - ponowne zawieszenie ruchu pasażerskiego
uwagi:
Przeprawa mostowa przez Wisłę w Szczucinie do roku 1978 była wspólna dla kolejki i ruchu samochodowego. Tor kolejowy był wbudowany w jezdnię i na czas przejazdu pociagu przez most zamykano na nim ruch kołowy.
W roku 1995 odcinek Jędrzejów Wąskotorowy - Umianowice - Pińczów został wpisany do rejestru zabytków.
Od roku 1997 odcinek Pińczów - Wiślica jest nieprzejezdny.
Powodem zawieszenia ruchu pasażerskiego od roku 2019 jest bardzo zły stan obiektów inżynieryjnych na odcinku Motkowice - Umianowice.
5 (38). Mławska Kolej Dojazdowa
województwo:
mazowieckie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1915
szerokość toru:
600 mm przebudowana w 1961 roku na 750 mm
największa łączna długość:
146 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
125 km
zasadnicze odcinki:
Mława Wąskotorowa - Przasnysz Miasto - Maków Mazowiecki
Ciechanów Wąskotorowy - Grudusk
Ciechanów Wąskotorowy - Krasne
normalnotorowe stacje styczne:
Mława, Ciechanów
obecny status linii:
➗ rok 1981 - zawieszenie przewozów pasażerskich na odcinkach Mława Wąskotorowa - Przasnysz Miasto i Ciechanów Wąskotorowy - Krasne
➗ rok 1986 - zawieszenie przewozów pasażerskich na odcinkach Przasnysz Miasto - Maków Mazowiecki i Ciechanów Wąskotorowy - Grudusk
➗ rok 2001 - zakończenie przewozów towarowych pod zarządem PKP
✅ rok 2006 i później - kilkukrotne próby reaktywacji ruchu pasażerskiego (na zamówienie) przez Lokalną Organizację Turystyczną Północnego Mazowsza
➗ rok 2014 - definitywne zakończenie pasażerskich przewozów turystycznych
uwagi:
Jedynym istniejącym (ale generalnie nieprzejezdnym) fragmentem sieci jest odcinek Mława Wąskotorowa - Przasnysz Miasto - Maków Mazowiecki. Linie wychodzące z Ciechanowa Wąskotorowego do Gruduska oraz Krasnego zostały zlikwidowane jeszcze w latach 90-tych XX wieku.
Obecnie kolejka jest nieczynna i robi wrażenie opuszczonej a pozostałości taboru niszczeją na stacji Przasnysz Miasto.
6 (39). Myszyniecka Kolej Dojazdowa
(inna nazwa - Ostrołęcka Kolej Dojazdowa)
województwo:
mazowieckie, podlaskie, warmińsko - mazurskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1915
szerokość toru:
600 mm
największa łączna długość:
179 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
160 km
zasadnicze odcinki:
Myszyniec - Dęby - Kolno
Dęby - Nowogród - Łomża Wąskotorowa
Myszyniec - Grabowo Wąskotorowe
Myszyniec - Rozogi - Spychowo Wąskotorowe
normalnotorowe stacje styczne:
Grabowo, Spychowo, Łomża
obecny status linii:
➗ rok 1962 - zamknięcie pierwszego odcinka linii z Myszyńca do Spychowa
➗ rok 1972 zakończenie przewozów pasażerskich
❌ rok 1973 zakończenie przewozów towarowych i późniejsza likwidacja całości sieci
uwagi:
Odcinek Spychowo - Rozogi leżący przed II wojną na terenie Niemiec został włączony w strukturę Myszynieckiej KD po jej odbudowie w roku 1946.
7 (40). Poleska Kolej Wąskotorowa
województwo:
poleskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1915
szerokość toru:
600 mm
największa łączna długość:
326 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
203 km
zasadnicze odcinki:
Iwacewicze Wąskotorowe - Święta Wola - Telechany
Święta Wola - Janów Poleski Wąskotorowy
Janów Poleski Wąskotorowy - Lubieszów - Kamień Koszyrski Wąskotorowy
normalnotorowe stacje styczne:
Iwacewicze, Janów Poleski, Kamień Koszyrski
obecny status linii:
❌ likwidacja większości sieci po roku 1944 - w miarę dokładna data nieznana
❌ rok 2012 - likwidacja ostatniego jeszcze działającego jako kolej leśna odcinka Iwacewicze - Telechany
uwagi:
Przed II wojną rozkładowy ruch pasażerski utrzymywany był przede wszystkim na dwóch głównych odcinkach: Janów Poleski Wąskotorowy - Iwacewicze Wąskotorowe oraz Janów Poleski Wąskotorowy - Kamień Koszyrski Wąskotorowy
Po roku 1944 linia znalazła się na terytorium ZSRS.
8 (41). Kolej leśna Puszczy Knyszyńskiej
województwo:
podlaskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1916
szerokość toru:
600 mm
największa łączna długość:
około 150 km
planowana długość linii do wykorzystania w pasażerskim ruchu turystycznym:
20 km
zasadniczy odcinek:
Czarna Białostocka Wąskotorowa - Waliły Wąskotorowe (48 km)
normalnotorowe stacje styczne:
Czarna Białostocka, Waliły Wąskotorowe
obecny status linii:
✅ rok 2006 - uruchomienie ruchu pasażerskiego na odcinku Czarna Białostocka Wąskotorowa - Czeremchowa Tryba (8 km)
➗ rok 2014 (data niepewna) - zawieszenie ruchu turystycznego
uwagi:
W roku 1992 istniejący jeszcze odcinek Czarna Białostocka - Kopna Góra został wpisany do rejestru zabytków.
W roku 1999 zarząd nad kolejką przejęła Fundacja na Rzecz Leśnych Kolei Wąskotorowych.
Wskutek bliżej niezdefiniowanych nieporozumień na linii Fundacja - Nadleśnictwo Czarna Białostocka ruch na kolejce jest od kilku lat wstrzymany.
9 (42). Kolej wąskotorowa Orańczyce - Prużana
województwo:
poleskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1916
szerokość toru:
600 mm przebudowana po II wojnie światowej pod administracją ZSRS na 750 mm
największa łączna długość:
13 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
13 km
zasadnicze odcinki:
Orańczyce Wąskotorowe - Prużana
normalnotorowe stacje styczne:
Orańczyce
obecny status linii:
❌ rok 1965 - likwidacja linii
uwagi:
Przed II wojną rozkładowy ruch pasażerski utrzymywany był na całym odcinku Orańczyce Wąskotorowe - Prużana, ale linia miała bardziej charakter wojskowy niż dojazdowy.
Po roku 1944 linia znalazła się na terytorium ZSRS.
10 (43). Nałęczowska Kolej Dojazdowa
(inna nazwa - Nadwiślańska Kolej Wąskotorowa)
województwo:
lubelskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1916
szerokość toru:
750 mm
największa łączna długość:
52 km
długość linii (dwudziestolecie międzywojenne) wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
52 km
zasadnicze odcinki:
Nałęczów Wąskotorowy - Karczmiska - Wilków
Karczmiska - Rozalin - Opole Lubelskie / Poniatowa
normalnotorowe stacje styczne:
Nałęczów
obecny status linii:
➗ rok 1963 - zamknięcie pierwszego odcinka linii z Karczmisk do Wilkowa
➗ rok 1991 - zawieszenie ruchu pasażerskiego do Poniatowej
➗ rok 1995 - koniec ruchu pasażerskiego pod zarządem PKP na ostatnim czynnym odcinku Nałęczów Wąskotorowy - Karczmiska - Opole Lubelskie
➗ rok 2001 - koniec przewozów towarowych pod zarządem PKP
✅ rok 2003 - uruchomienie przewozów pasażerskich (turystycznych) i towarowych przez Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych
uwagi:
Obecnie ruch turystyczny prowadzony jest na odcinkach z Karczmisk do Wąwolnicy, Poniatowej i Opola Lubelskiego.
11 (44). Wieluńska Kolej Dojazdowa
województwo:
łódzkie, opolskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1916
szerokość toru:
750 mm
największa łączna długość:
33 km + 21 km (do roku 1916 Rosenberger Kreisbahn)
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
27 km + 21 km (do roku 1916 Rosenberger Kreisbahn)
zasadnicze odcinki:
Wieluń Dabrowa Wąskotorowy - Praszka Zawisna
Olesno Śląskie - Gorzów Śląski - Praszka Zawisna (do roku 1916 Rosenberger Kreisbahn)
normalnotorowe stacje styczne:
Wieluń Dąbrowa, Praszka Zawisna, Olesno Śląskie (do roku 1928)
obecny status linii:
➗ rok 1987 - zamknięcie dla ruchu pasażerskiego i towarowego
❌ rok 1988 - likwidacja linii
uwagi:
Rok 1896 - otwarcie linii wąskotorowej łączącej Olesno Śląskie i Gorzów Śląski. Ówczesna nazwa kolejki to Kleinbahn Landsberg - Rosenberg.
Rok 1899 - przedłużenie linii do Zawisnej.
Rok 1916 - oddanie do użytku "wojennego" odcinka Zawisna - Praszka - Wieluń. Całość linii ma teraz 82 km, nazwa zostaje zmieniona na Wieluner Kleinbahn.
Rok 1918 - większa część linii pozostaje po stronie odrodzonej Polski. Odcinek z Praszki do Wielunia przejmuje PKP i
od tego momentu
zaczyna się oficjalna historia Wieluńskiej KD.
Rok 1928 - dawna niemiecka część kolejki czyli Kleinbahn Landsberg - Rosenberg zostaje przebudowana na tor "normalny" 1435 mm.
Po roku 1945 Wieluńska KD zostaje przedłużona do Zawisnej, całość linii liczy sobie 28 km.
12 (45). Hrubieszowska Kolej Dojazdowa
województwo:
lubelskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1916
szerokość toru:
760 mm przebudowana w latach 50-tych na 750 mm
największa łączna długość:
149 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
101 km
zasadnicze odcinki:
Werbkowice Wąskotorowe - Łaszczów - Uhnów Wąskotorowy
Łaszczów - Wożuczyn
Łaszczów - Witków
Werbkowice Wąskotorowe - Gozdów - Hrubieszów Wąskotorowy - Dziekanów - Strzyżów Hrubieszowski
Dziekanów - Matcze
Gozdów - Uchanie
normalnotorowe stacje styczne:
Werbkowice, Uhnów (do roku 1951)
obecny status linii:
❌ rok 1985 - likwidacja linii na południe od Werbkowic Wąskotorowych
➗ rok 1990 - zakończenie przewozów pasażerskich na ostatnim, czynnym odcinku Werbkowice Wąskotorowe - Hrubieszów Wąskotorowy - Strzyżów Hrubieszowski
➗ rok 1990 - zakończenie przewozów towarowych
❌ rok 2015 - ostateczna likwidacja linii
uwagi:
Po II wojnie w ruchu towarowym dominowały przewozy "z" i "do" cukrowni w Wożuczynie i Strzyżowie.
Po roku 1951 (wymiana terenów przygranicznych z ZSRS) stacją końcową na południowym krańcu sieci stał się Byków - stacja w Uhnowie pozostała po "tamtej" stronie granicy.
13 (46). Zwierzyniecka Kolej Dojazdowa
województwo:
lubelskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1916
szerokość toru:
600 mm przebudowana w roku 1964 na 750 mm
największa łączna długość:
28 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
28 km
zasadnicze odcinki:
Zwierzyniec Wąskotorowy - Biłgoraj
normalnotorowe stacje styczne:
Zwierzyniec
obecny status linii:
➗ rok 1971 - zakończenie ruchu pasażerskiego i towarowego
❌ rok 1971 - likwidacja linii
uwagi:
Pod koniec roku 1971 została otwarta normalnotorowa linia kolejowa ze Zwierzyńca do Stalowej Woli. Linia ta na odcinku Zwierzyniec Towarowy - Biłgoraj jest prawie w całości poprowadzona dawnym śladem Zwierzynieckiej KD.
14 (47). Brasławska Kolej Wąskotorowa
województwo:
wileńskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1916
szerokość toru:
600 mm przebudowana w roku 1932 na 750 mm
największa łączna długość:
94 km
długość linii (dwudziestolecie międzywojenne) wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
94 km
zasadnicze odcinki:
Dukszty Wąskotorowe - Opsa - Brasław - Druja Wąskotorowa
normalnotorowe stacje styczne:
Dukszty
obecny status linii:
➗ rok 1964 - zakończenie przewozów pasażerskich
❌ rok 1971 - likwidacja linii
uwagi:
Po roku 1944 linia znalazła się na terytorium ZSRS.
15 (48). Nowogródzka Kolej Wąskotorowa
województwo:
nowogródzkie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1916
szerokość toru:
600 mm przebudowana w roku 1957 (administracja ZSRS) na 750 mm
największa łączna długość:
63 km
długość linii (dwudziestolecie międzywojenne) wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
63 km
zasadnicze odcinki:
Nowojelnia Wąska - Zarój - Skrzydlewo - Lubcz
Skrzydlewo - Nowogródek
normalnotorowe stacje styczne:
Nowojelnia
obecny status linii:
➗ rok 1966 - zakończenie przewozów
❌ rok 1966 - likwidacja linii
uwagi:
W latach 30-tych planowano przebudowę odcinka Nowojelnia - Nowogródek na normalną szerokość toru. Nowogródek w dwudziestoleciu międzywojennym był (i pozostał) jedynym miastem wojewódzkim w Polsce bez kolei normalnotorowej.
Po roku 1944 linia znalazła się na terytorium ZSRS.
16 (49). Podlaska Kolej Dojazdowa
województwo:
lubelskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1917
szerokość toru:
750 mm
największa łączna długość:
59 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu pasażerskim:
51 km
zasadnicze odcinki:
Biała Podlaska Wąskotorowa - Roskosz - Rokitno Podlaskie - Janów Podlaski
Roskosz - Leśna Podlaska - Konstantynów
normalnotorowe stacje styczne:
Biała Podlaska
obecny status linii:
➗ rok 1967 - zakończenie przewozów
❌ rok 1971 - likwidacja linii
uwagi:
Głównym aspektem funkcjonowania kolejki w czasach PRL były bardzo zróżnicowane przewozy gospodarczo - towarowe.
17 (50). Wigierska Kolej Wąskotorowa
województwo:
podlaskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1917
szerokość toru:
600 mm
największa łączna długość:
około 50 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu turystycznym:
10 km
zasadnicze odcinki:
Płociczno Tartak - Zelwa
normalnotorowe stacje styczne:
Płociczno
obecny status linii:
➗ rok 1989 - zakończenie przewozów gospodarczo - towarowych i postępująca dewastacja linii
✅ rok 2001 - uruchomienie pasażerskiego ruchu turystycznego
uwagi:
W roku 1991 odcinek Płociczno Tartak - Głęboki Bród został wpisany do rejestru zabytków.
Obecnie Wigierska KW kursuje (ruch turystyczny) na odcinku Płociczno Tartak - Krusznik (10 km).
18 (51). Kolej leśna Puszczy Białowieskiej
województwo:
podlaskie
oddanie do użytku pierwszego fragmentu linii:
rok 1917
szerokość toru:
600 mm
największa łączna długość:
około 200 km
długość linii wykorzystywanych w ruchu turystycznym:
20 km
zasadnicze odcinki:
wskazanie takich odcinków w konkretnym przypadku kolejki funkcjonującej na terenie Puszczy Białowieskiej jest z powodów zasadniczych niemożliwe
normalnotorowe stacje styczne:
Hajnówka
obecny status linii:
➗ rok 1995 (data niepewna) - zakończenie przewozów gospodarczo - towarowych
✅ rok 1995 (data niepewna) - uruchomienie pasażerskiego ruchu turystycznego
uwagi:
Największa długość sieci po roku 1945 związana z podziałem Puszczy Białowieskiej pomiędzy Polskę i ZSRS to około 160 km.
Obecnie kolejka w Puszczy Białowieskiej kursuje (ruch turystyczny) tylko na odcinku Hajnówka Wąskotorowa - Topiło (11 km). Odcinek z Hajnówki Wąskotorowej do Kosego Mostu jest nieczynny - chociaż istnieje.
Strona główna
|
Koleje wąskotorowe w Polsce - wstęp
|
Mapa serwisu
Ostatnia modyfikacja strony: 8 maja 2023
2004 - 2024
©
Paweł Niedomagała
All rights reserved.
Czas generowania strony:
0.435
sek